ျဖစ္သင့္တာနဲ႔ ျဖစ္ေနတာ

ဆရာ ဒီေန႔ သီတင္းကြၽတ္လျပည့္ေန႔ (၁၂.၁၀.၂၀၀၁)ပါ။ ဆရာကြယ္ လြန္္ျခင္းႏႇစ္လျပည့္ေန႔ပါ။ ဒီႏႇစ္၀ါကြၽတ္မႇာ ဆရာကိုကုိယ္ထိလက္ေရာက္ မကန္ေတာ့ႏုိင္ေတာ့ စာေရးၿပီး ကန္ေတာ့ပါရေစဆရာ။ ဆရာကိုအမ်ားက ဆရာနႏၵာသိန္းဇံအျဖစ္ ပုိၿပီးသိၾကပါတယ္။ ဆရာကြယ္လြန္ျခင္း အမႇတ္တရစာအုပ္မႇာ တစ္ေယာက္က ေရးတယ္။ ဆရာ့ကိုတစ္ခါမႇမျမင္ ေတြ႕ဖူးေပမဲ့ ဆရာေရးတဲ့ စာေတြဖတ္ၿပီး ဆရာကို ေလးစားၾကည္ညိဳလို႔ လာေရာက္ဂါရ၀ျပဳႏႈတ္ဆက္တဲ့အေၾကာင္း ေရးထားပါတယ္ဆရာ။ ဆရာကတကၠသိုလ္ေက်ာင္းမႇာ စာသင္ေပးတဲ့ ဆရာအျဖစ္သာမက ဆရာရဲ႕စာေတြဖတ္တဲ့သူေတြအတြက္ လည္း ဘ၀အဓိပၸာယ္ႏႇင့္ဘ၀သစၥာကို လမ္းျပေပးခဲ့တဲ့သူပါ။
ဆရာ
ဒီေန႔ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေန႔(၁၀.၁၁.၁၁)ပါဆရာ။ သီတင္းကြၽတ္တစ္လလုံးလုံး စာတစ္ပုဒ္ပဲေရး ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဆရာကြယ္လြန္ျခင္း တစ္လျပည့္ေန႔က ကြၽန္ေတာ္လည္း ဂ်ပန္ကဗ်ာေလးတစ္ပုဒ္ရြတ္ၿပီး ဆရာက တပည့္ေတြကို လျပည့္လက္ေဆာင္ေပးထားခဲ့တယ္လုိ႔ ေျပာမိပါတယ္။ စိတ္ထားျပည့္၀ၿပီး ၿငိမ္းေအး ေျပလြင္တဲ့ လျပည့္အလင္းေရာင္နဲ႔ ညအမႇာင္ဘ၀ခရီးမႇာ ဘ၀အဓိပၸာယ္ ႏႇင့္ ဘ၀သစၥာကို ရႇာႏုိင္ဖို႔ေပးခဲ့တဲ့ လက္ေဆာင္ပါ။ ၅.၁၀.၁၁ ေန႔ ကမာၻ႔ဆရာမ်ားေန႔ အထိမ္းအမႇတ္ေဟာေျပာပြဲ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဒဂုံတကၠသိုလ္မႇာလည္း က်င္းပခဲ့ပါတယ္ဆရာ။ ဆရာေရးခဲ့တဲ့ စာေတြထဲက ပညာရဲ႕သေကၤတ အေၾကာင္းေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဆရာဆိုတာ ႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံရဲ႕ အေရးၾကီးတဲ့ လူ႔စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ေတြ ဖန္တီးေဖာ္ထုတ္ေပးရတဲ့သူေတြ ျဖစ္တယ္။ ပညာေရးဆိုတာ ႏုိင္ငံသား ေကာင္း good citizen ေမြးထုတ္ျခင္းလို႔ ေရႇးဂရိေခတ္မႇသည္ မ်က္ ေမႇာက္ေခတ္ ပညာေရးဒႆနထိ လက္ခံထားေၾကာင္းလည္း ေျပာပါတယ္ဆရာ။ ႏုိင္ငံသားေကာင္းဆုိတာ ကုိယ္က်င့္တရားေကာင္းၿပီး ႏုိင္ငံအက်ိဳး အမ်ားအက်ဳိးလိုလားတဲ့စိတ္ထား အေျခခံၿပီး အလုပ္လုပ္တဲ့ ့သူပါဆရာ။ ျမန္မာ့ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီေခတ္ဦး ဆရာတစ္ဦးျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဦးသန္႔လည္း ေရးခဲ့ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္ေအာင္ျမင္ဖို႔ ပညာေရးစနစ္ အေရးႀကီးေၾကာင္းပါ ဆရာ။
ဆရာ
ဆရာတို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ပညာေရးဘ၀မႇာ ပညာေရးစနစ္ေတြ ခဏခဏ ေျပာင္းခဲ့ပါတယ္ေနာ္။ ပညာေရးစနစ္တစ္ခုရဲ႕ ရလဒ္ဆိုတာ ဆယ္စုႏႇစ္တစ္ခုမက ၾကာမႇသိရတယ္ထင္တယ္ေနာ္ ဆရာ။ တတိယကမာၻမႇ ပထမကမၻာကိုေရာက္ေစတဲ့ စင္ကာပူ ပညာေရးစနစ္ေျပာင္းဖို့ သုံးႏႇစ္ၾကာ ေအာင္လႊတ္ေတာ္အထိ အဆင့္ဆင့္ ေဆြးေႏြးျပဳျပင္ခဲ့ၾကတယ္လို့ ပညာ ေရးစီမံကိန္းေရးဆြဲေရးသုေတသန ပညာရႇင္တစ္ဦးကေျပာပါတယ္ဆရာ။
ျမန္မာ့ပညာေရးစနစ္ နိမ့္က်ေနတယ္လို႔ ေျပာၾကေရးၾကတာေတြ ၾကားရဖတ္ရတုိင္း ပညာေရး၀န္ထမ္းတစ္ဦးအေနနဲ႔ ၀မ္းနည္းမိပါတယ္။ တစ္ခါတေလလည္း မေက်မနပ္ျပန္ေျပာမိတယ္။ တျခားဘယ္စနစ္ေတြက ေကာ အဆင့္ျမင့္ေနၾကလို႔လဲ။ ပညာေရးစနစ္တစ္ခုထဲ နိမ့္ေနတယ္လို႔ ေျပာေနၾကေရးေနၾကတာ တရားမွ်တမႈ မရႇိဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္ဆရာ။ ဘက္ေပါင္းစုံက ေသေသခ်ာခ်ာစဥ္းစားၿပီးမႇ ေျပာသင့္ေရးသင့္တယ္လို႔ ထင္ မိပါတယ္ ဆရာ။ လန္ဒန္တကၠသိုလ္ ျမန္မာစာပါေမာကၡဆရာႀကီး ေဒါက္တာလႇေဘက ၁၉၅၇ ခုႏႇစ္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ကို ခဏေရာက္စဥ္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ကို တကၠသိုလ္နဲ႔ မတူေတာ့ ဘူးလို႔ ေျပာခဲ့ဖူးတယ္တဲ့ ဆရာ။
တစ္ခ်ိန္က ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ဆိုတာ အေရႇ႕ေတာင္အာရႇမႇာ အေကာင္းဆုံးတဲ့ဆရာ။ ထားပါေတာ့ ဆရာရယ္ အတိတ္ပဲျပန္ေျပာရတာ ေမာပါတယ္ဆရာရယ္။ အနာဂတ္အတြက္ ပစၥဳပၸန္မႇာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ႀကိဳး စားၾကရမႇာ ပါဆရာ။ ေနျပည္ေတာ္ ပ်ဥ္းမနားက ဆရာ့တပည့္ ခင္ေမာင္ဆင့္ကလည္း မၾကာခဏ ဖုန္းဆက္တယ္ဆရာ။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ငယ္ငယ္က စိတ္ဓာတ္က်စရာၾကံဳတုိင္း ဆရာ့ဆီေရာက္ရင္ စိတ္ဓာတ္ေတြျပန္တက္ တဲ့အေၾကာင္းပါဆရာ။ ဆရာမရႇိ ေတာ့ ဆရာ့ကိုယ္စားဆရာ့စာေတြပဲ ျပန္ဖတ္ၾကရမႇာေပါ့ဆရာရယ္။  ခင္ေမာင္ဆင့္ကိုေတာ့ ေတာ္စတိြဳင္းေရးခဲ့တဲ့ ပုံ၀တၴဳေလးတစ္ပုဒ္ ေျပာလိုက္တယ္။ ဆရာႀကီးေဒါက္တာ ေအာင္ထြန္းသက္လည္း ေဟာေျပာပြဲမႇာ  ေျပာဖူးပါတယ္။
တစ္ခါကဘုရင္တစ္ပါးက ေမးခြန္းသုံးခုေမးတယ္။ (၁) အေရးႀကီးဆုံး လူဘယ္သူလဲ။ (၂) အေရးႀကီးဆုံးအခ်ိန္ ဘယ္အခ်ိန္လဲ။ (၃) အေရးၾကီးဆုံးအလုပ္က ဘာလဲ။ ဘယ္သူမႇ ဘုရင္ႀကီးေက်နပ္တဲ့ အေျဖမေျပာႏုိင္ဘူး တဲ့။ ဒါနဲ႔ ေတာထဲမႇာေနတဲ့ ရေသ့တစ္ပါးဆီ သြားေမးတယ္တဲ့။ ေမးတဲ့အခ်ိန္မႇာ ရေသ့ကေက်ာင္းသကၤန္းေရႇ႕မႇာ သစ္ပင္ေလးေတြ ေပါင္းသင္ရင္း ေရေလာင္းေနတာတဲ့။ ရေသ့က အေျဖသိခ်င္ရင္ သူလုပ္ေနတဲ့အလုပ္ ၀ိုင္းကူလုပ္ဖို႔ ေျပာတယ္။ ဘုရင္ႀကီးလည္း ၀ိုင္းကူလုပ္တယ္။  အလုပ္ၿပီးေတာ့ ဘုရင္ႀကီးက ေမးခြန္း(၃)ခုေမးတယ္ေပါ့။ ရေသ့ႀကီးက ေျဖၿပီးသြားၿပီလို႔ ေျပာတယ္။ အေရးႀကီးဆုံးလူက သင္နဲ႔ေတြ႔ေနတဲ့သူ ျဖစ္တယ္။ အေရးႀကီးဆုံးအခ်ိန္က လက္ရႇိသင္နဲ႔ ေတြ႔ေနဆဲအခ်ိန္။ အေရးၾကီးအလုပ္က သင္နဲ႔ေတြ႕တဲ့သူကို ကူညီေပးတာပဲေပါ့တဲ့။ ခုပဲ မင္းႀကီးကိုယ္တုိင္ေျဖတဲ့ အေျဖပဲတဲ့။ မင္းႀကီးကေတြ႔ေနရတဲ့ ရေသ့ လုပ္ေနတဲ့အလုပ္ ကူညီလုပ္ေပးတာကိုး။

ဆရာ
မေန႔က (၉.၁၁.၁၁)ေန႔က ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ၀ိဇၨာခန္းမႇာ ျမန္မာႏုိင္ငံ၀ိဇၨာႏႇင့္ သိပၸံပညာရႇင္မ်ားအဖြဲ႔က ႀကီးမႇဴးက်င္းပတဲ့ ေဟာေျပာပြဲတစ္ခု တက္ခဲ့ရပါတယ္။ ဆရာႀကီး ေဒါက္တာေအာင္ထြန္းသက္ရဲ႕The Role of Intellectuals in Promoting Good Governance and Clean Government  ေကာင္းမြန္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္ႏႇင့္ သန္႔ရႇင္းေသာအစိုးရအတြက္ ပညာရႇင္မ်ား၏ အခန္းက႑ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာကလူ႔အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခု အတြင္းမႇာ civil society ရဲ႕ အေရး ပါမႈကိုစေျပာပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ civil society ထဲမႇာ intellectual ရဲ႕အ ေရးပါမႈကိုေျပာပါတယ္။ ႏုိင္ငံတစ္ ႏုိင္ငံရဲ႕ဖြဲ႕ၿဖိဳးတုိးတက္မႈအတြက္ good governance and clean government အအေရးႀကီးပုံကို ေျပာပါတယ္။ အာဖရိက ႏုိင္ငံတစ္ခုက ဆီအုန္းပင္နဲ႔ ေတာင္အေမရိကႏုိင္ငံတစ္ခုကရာ ဘာပင္ေတြစိုက္ၿပီး ေအာင္ျမင္ခဲ့တဲ့ မေလးရႇားႏုိင္ငံအေၾကာင္းကို ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း မဟာသီယာက ျမန္မာျပည္ေဟာ ေျပာပြဲမႇာ ေျပာတယ္တဲ့။ မူလႏိုင္ငံေတြထက္ မေလးရႇားမႇာ ပိုၿပီးေအာင္ျမင္တာ good governance ေၾကာင့္လို႔ ေျပာပါတယ္။

ပညာေရးဆိုတာ ႏုိင္ငံသားေကာင္း  good citizen ေမြးထုတ္ျခင္းလို႔ ေရႇးဂရိေခတ္မႇသည္ မ်က္ေမႇာက္ေခတ္ ပညာေရးဒႆနထိ လက္ခံထားေၾကာင္းလည္း ေျပာပါတယ္။ ႏုိင္ငံသားေကာင္းဆုိတာ ကုိယ္က်င့္တရားေကာင္းၿပီး ႏုိင္ငံအက်ိဳး အမ်ားအက်ဳိး လိုလားတဲ့စိတ္ထားအေျခခံၿပီး အလုပ္လုပ္တဲ့သူပါ .  .  .

ဆရာ
ဆရာေျပာေျပာေနတဲ့ ideal pat -tern နဲ႔ behavior pattern ကြာျခားမႈ နည္းႏုိင္သမွ်နည္းေအာင္ လုပ္ဖို႔လိုတယ္ဆိုတာ သတိရမိပါတယ္။ ေဒါက္တာေအာင္ထြန္းသက္က good governance ideal pattern ရႇစ္ခု ေျပာပါတယ္။ (၁) စာရင္းရႇင္းႏိုင္မႈ တာ၀န္ခံမႈ accountability  (၂) ရႇင္းရႇင္းလင္းလင္း ေဆာင္ရြက္မႈ transparency (၃) တာ၀န္ယူေျဖရႇင္းမႈ responsiveness (၄) ခြင့္တူညီမွ် ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မႈ equity and inclusiveness (၅) စြမ္းရည္ရႇိမႈအက်ိဳးရႇိမႈ effectiveness and efficiency (၆) တရားဥပေဒ ေလးစားလိုက္နာမႈ Rule of Law (၇)ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္မႈ parti-cipation (၈) အမ်ားသေဘာတူေဆာင္ရြက္မႈ consensus oriented တို႔ပါ။  အဲဒီ(၈)ခ်က္ထဲက အဓိကအက်ဆုံးက စာရင္းရႇင္းႏုိင္မႈ တာ၀န္ခံမႈ accountability လို႔ ေျပာပါတယ္။ဒါက ideal pattern ေတြေပါ့ေနာ္ဆရာ။ တကယ္လက္ေတြ႕ behavior pattern နဲ႔ ကြာျခားခ်က္ေတြ နည္းႏိုင္သမွ်နည္းေအာင္ ႀကိဳးစားၾကရမႇာပဲေနာ္ဆရာ။
ဆရာ
အဲဒီေန႔က ေဟာေျပာပြဲၿပီးေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔တစ္ေတြ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ထိုင္ရင္း ဆရာ့ကိုသတိရေၾကာင္း ေျပာမိၾကပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ၉.၁.၁၁ ေန႔မႇာ ကြယ္လြန္ခဲ့တဲ့ ဆရာ့ရဲ႕ဆရာ ဆရာႀကီးေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း ကြယ္လြန္ခါနီး ေဆး႐ုံမႇာေျပာခဲ့တဲ့ စကားကို ေဒါက္တာသက္ႏုိင္က ျပန္ေျပာျပတယ္။ ဆရာႀကီးက သူမေသခ်င္ေသးေၾကာင္း မေသခ်င္တာက ေသရမႇာေၾကာက္လို႔ မဟုတ္၊ ေနာင္တက္လာမဲ့ အစုိးရသစ္ ဘာေတြ လုပ္မလဲဆိုတာ သိခ်င္ျမင္ခ်င္လို႔ပါတဲ့။
ဆရာ
ေဒါက္တာေအာင္ထြန္းသက္ကေတာ့ intellectuals’ ေတြရဲ ့ တာ၀န္က ကုိယ္လုပ္ေပးႏူိင္စြမ္းရႇိသမႇ် good governance and clean government အတြက္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ ဆိုပါတယ္။  ဆရာကေတာ့ ဆရာ သက္ရႇိထင္ရႇားရႇိစဥ္ကလည္း စာေတြသင္ေပးခဲ့ စာေတြေရးခဲ့ၿပီး ႏုိင္ငံသားေကာင္းတာ၀န္ေတြ ေက်ခဲ့ပါၿပီ။ ဆရာ့စာေတြကလည္း ဆရာ့ကိုယ္စား ဆက္လက္တာ၀န္ထမ္းဆဲပါ ဆရာ။  သီတင္းကြၽတ္လျပည့္ေန႔က အဘိဓမၼာအခါေတာ္ေန႔မို႔ ဆရာေျပာခဲ့တဲ့ စကားတစ္ခု သတိရမိပါတယ္။ ဒႆနိကေဗဒကို ေလ့လာေနသူတစ္ဦးဟာ ဗုဒၶအဘိဓမၼာကိုလည္း ေလ့လာရမယ္။ အျပန္အလႇန္အက်ိဳးျပဳတဲ့ ေလ့လာမႈျဖစ္တယ္လို႔ ဆရာကေျပာခဲ့တယ္။ ပညာရႇင္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ဦးေရႊဇံေအာင္က အဘိဓမၼာတရားကို Compendium of Philosophy လို႔ ေရးသားခဲ့ၿပီး လန္ဒန္ပါဠိအသင္းက ထုတ္ေ၀ခဲ့တယ္ေနာ္ ဆရာ။
ဆရာေျပာခဲ့တဲ့ အတၲသမၼာ ပဏိဓိစ(မိမိကုိယ္ကို ေကာင္းစြာေစာင့္ေရႇာက္ျခင္း)ကို  Ethical Principle တစ္ခုအျဖစ္ PhD Thesis ေရးဖို႔ PhD Candidate တစ္ေယာက္ကို ဆရာမကြယ္လြန္မီ တစ္လေလာက္ မႇာ ဆရာက ခြင့္ျပဳခဲ့တယ္။ Art of Living ျဖစ္တဲ့ ျဗာဟၼာ့၀ိဟာရတရား ေလးပါး (ေမတၲာ၊ ကရုဏာ၊ မုဒိတာ၊ ဥေပကၡာ)ကို အတၱသမၼာပဏိဓိစ (မိမိကုိယ္ကို ေကာင္းစြာ ေစာင့္ေရႇာက္ျခင္း) Principle of Self-Awareness or Principle of Autonomy နဲ ့ moral development က်မ္းေရးဖို႔ ျဖစ္လာပါတယ္။  Candidate က ကြၽန္ေတာ့္ကို ေမးခြန္းတစ္ခုေမးတယ္ ဆရာ။ေမတၲာဆိုတာ သူတစ္ပါးအက်ဳိးလိုလားတဲ့ စိတ္ဆိုေပမဲ့ လူဆိုတာ ကုိယ့္အတၱ အက်ဳိးလဲ ပါေနတတ္တာပဲမဟုတ္လား ဆရာတဲ့။ ကြၽန္ေတာ္လည္း ဆရာေျပာတဲ့  ideal pattern and behavior pattern ကိုေျပာျပပါတယ္ ဆရာ။ ေမတၲာစိတ္ဆုိတာ အဘိဓမၼာမႇာ အေဒါသေစတသိက္ ျဖစ္တယ္။
ေမတၱာစိတ္ဆိုတာ သူတစ္ပါးအက်ိဳး လိုလားတဲ့စိတ္ ideal pattern ပဲ။ လူမႇာျဖစ္တတ္တဲ့ အတၱကိုယ္က်ိဳး ၾကည့္လုပ္တတ္တာက behavior pattern ပဲ။ ျဖစ္သင့္တာ (ought) နဲ႔ ျဖစ္ေနတာ (is) ကို ခြဲျခားသိရမယ္။ ဒႆနိကေဗဒပညာက ျဖစ္သင့္တာကို ေလ့လာတဲ့ပညာျဖစ္တယ္။ ျဖစ္သင့္တဲ့ ideal pattern ေတြကို နားလည္ေအာင္ ႀကိဳးစားျပီး Principle ေဖာ္ထုတ္ေပးဖို႔ပါပဲလို႔ ေျပာျပလိုက္ပါတယ္ဆရာ။