ကမၻာ့စီးပြားေရး အေျခအေနအေပၚ စီးပြားေရး ပညာရွင္မ်ား၏ သုံးသပ္ခ်က္မ်ား

အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာ ၁၆ လ ၾကာ စီးပြားေရး ဆုတ္ယုတ္မႈ (Economic Recession) ႏွင့္ ရင္ဆုိင္ေနရၿပီးေနာက္ အေမရိကန္ စီးပြားေရးကြ်မ္းက်င္သူ ပညာရွင္မ်ားက သူတုိ႔ရဲ႕ သုံးသပ္မႈေတြကုိ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိေနၾကပါတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕ သုံးသပ္ခန္႔မွန္း ေျပာဆုိခ်က္မ်ားအရ ကမၻာ့စီးပြားေရး အေျခအေနဟာ L အညႊန္းျပပုံစံသုိ႔ ေရာက္ရွိေနၿပီး ျပန္လည္နာလန္ထလာဖုိ႔ လေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာေနလိမ့္ဦးမယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ စီးပြားေရး တုိးတက္မႈေတြဟာ ႏုိင္ငံတုိင္းမွာ အနိမ့္ဆုံးအဆင့္ေတြမွာ ပဲရွိေနဦးမယ္လုိ႔ PBS ႐ုပ္ျမင္သံၾကား Nightly Business News နဲ႔ ေတြ႔ဆုံေမးျမန္းခန္းမွာ သူတုိ႔ရဲ႕ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္ေတြကုိ ထုတ္ေဖာ္ေဆြးေႏြးသြားခဲ့ပါတယ္။

အေမရိကန္ စီးပြားေရး ပညာရွင္တဦးလည္းျဖစ္၊ နယူးေယာက္တုိင္းမ္စ္မွာ စီးပြားေရး ပင္တုိင္ေဆာင္းပါးရွင္ တဦးလည္းျဖစ္၊ မၾကာခင္ကမွ စီးပြားေရးႏုိဘယ္ဆုရရွိခဲ့သူ ေပါလ္ခ႐ူမန္ (Paul Krugman) ကလည္း သူရဲ႕ သုံးသပ္ခ်က္ေတြကုိ ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၂၄ ရက္ေန႔က အေမရိကန္ႏုိင္ငံ စင္စနားတီ တကၠသုိလ္ (University of Cincinnati) မွာ က်င္းပတဲ့ စီးပြားေရးစီမီနာ (Economic Seminar) တခုမွာ အခုလုိ တင္ျပေဆြးေႏြးခဲ့တယ္။ ေဆြးေႏြးမႈထဲမွာ ကမၻာ့စီးပြားေရး ပညာရွင္ေတြနဲ႔ စီးပြားေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြလည္း ပါဝင္ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတယ္။ ေပါလ္ခ႐ူမန္ (Paul Krugman) ရဲ႕ သုံးသပ္ခ်က္ေတြထဲမွာ စီးပြားေရး တုိးတက္မႈ ျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ အညႊန္းျပ ကိန္းဂဏန္းေတြ၊ ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကတဲ့ စီးပြားေရး ပတ္ဝန္းက်င္ အေျခအေနေတြကုိ ေထာက္ျပ ေဆြးေႏြးသြားခဲ့ၾကတယ္။

ဥပမာ- အိမ္ယာေစ်းကြက္ အေျခအေန (Housing Market)၊ ဘ႑ာေရးနဲ႔ ေငြေၾကးဆုိင္ရာ လုပ္ငန္းေတြ (Financial and Banking sectors)၊ ေငြေခ်ဌားမႈဆုိင္ရာေတြ (Credit Availability and Prudent Lending)၊ ပုိ႔ကုန္ သြင္းကုန္ဆုိင္ရာ လုပ္ငန္းေတြ (Exports and Imports)၊ ေငြေၾကးသုံးစြဲမႈ (Consumer Spending)၊ အလုပ္လက္မဲ့ အေျခအေနေတြ (Unemployment Rate)၊ ရင္ႏွီးျမႇဳပ္ႏွံဆုိင္ရာအတြက္ ယုံၾကည္မႈေတြ (Investor Confidence)၊ စက္မႈလုပ္ငန္းနဲ႔ဆိုင္တဲ့ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ (Industrial Production)၊ ကုန္ပစၥည္းေရာင္းဝယ္မႈ (Sales) ေတြဟာ တုိးတက္လာတဲ့ အေျခအေနေတြ ဘာမွ မေတြ႔ရွိရေသးဘူးလုိ႔ ေထာက္ျပခဲ့ၾကတယ္။ ဒီအေျခအေနေတြကုိ ႏုိင္ငံ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ရင္ဆုိင္ေနၾကရတယ္လုိ႔ ဆုိတယ္။ ဒီစီးပြားေရးပတ္ဝန္းက်င္ အေျခအေနေတြ တုိးတက္လာမႈ မရွိဘဲ၊ ကမၻာ့စီးပြားေရးဟာ ျပန္လည္နာလန္ထူလာဦးမွာ မဟုတ္ဘူးလုိ႔ ေထာက္ျပေဆြးေႏြးသြားခဲ့ၾကတယ္။

ေမာ္ေတာ္ကားကုမၸဏီၾကီးေတြဟာလည္း အလုပ္အကုိင္ ေလွ်ာ့ခ်မႈေတြ၊ ထုတ္လုပ္မႈ

ရပ္ဆုိင္းမယ့္ အစီအစဥ္ေတြဟာ ဆက္တုိက္ျဖစ္ေပၚလာမွာေၾကာင့္ သူတုိ႔ကုိ မွီခုိ ေထာက္ပံ့ေနတဲ့ ေမာ္ေတာ္ကားပစၥည္း ထုတ္လုပ္တဲ့ (Suppliers) ကုမၸဏီေပါင္း ရာနဲ႔ခ်ီရွိၾကတဲ့ ကုမၸဏီေတြဟာလည္း ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္မွာ ဧရာမ အလုပ္အကုိင္ ေလွ်ာ့ခ်မႈေတြ၊ အလုပ္လက္မဲ့ ျဖစ္မႈေတြဟာ အေမရိကန္ အပါအဝင္၊ ကမာၻ႔ေဒသ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဆက္လက္ ရွိေနၾကမယ္လုိ႔ ေဆြးေႏြးမႈမွာ ပါဝင္ၾကတဲ့ စီးပြားေရးကြ်မ္းက်င္သူ ပညာရွင္မ်ားက သုံးသပ္ေျပာဆုိေနၾကပါတယ္။

အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ေငြေၾကးရန္ပုံေငြအဖြဲ႔ International Monetary Fund (I.M.F) ၏ တြက္ဆ ခန္႔မွန္းခ်က္မ်ားအရ ကမၻာ့စီးပြားေရး အေျခအေနဟာ ၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္ထိ ျပန္လည္ ေကာင္းမြန္လာဖုိ႔ မရွိေသးဘူးလုိ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့အပတ္က သတိေပးေျပာၾကားလုိက္ပါတယ္။ I.M.F က စက္မႈထိပ္သီး ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ၿပီးတဲ့ ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အစုိးရေတြအေနနဲ႔ ျပင္းထန္တိက်ျပတ္သားတဲ့ ဘ႑ာေရး၊ ေငြေၾကးဆုိင္ရာ အေရးယူေဆာင္ရြက္မႈေတြ၊ စီးပြားေရး က်ားကန္ေပးမယ့္ အစီအစဥ္ေတြကုိ အျမန္ဆုံး အေကာင္အထည္ ေဖာ္သင့္ေၾကာင္း အၾကံျပဳ တုိက္တြန္းထားပါတယ္။ I.M.F က အေမရိကန္ႏုိင္ငံ၊ ဥေရာပႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံမွာ ဘဏ္လုပ္ငန္းနဲ႔ ေငြေခ်းမႈ ဆုိင္ရာ လုပ္ငန္းေတြမွာ စုစုေပါင္း ေဒၚလာ ၄ ထြီလီယံ ဆုံး႐ႈံးမႈ ေပၚလိမ့္မယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းတြက္ဆေနၾကတယ္။

ကမၻာ့စီးပြားေရး ဝ႐ုန္းသုန္းကား ျဖစ္ေပၚေနမႈ (Global Economic Chaos) အက်ဳိးဆက္ေတြဟာ တျခား ႏုိင္ငံေတြကုိ ကူးစက္သြားေနတယ္။ ဥပမာ - အေမရိကန္ႏုိင္ငံရဲ႕ အိမ္ယာေစ်းကြက္နဲ႔ ဘ႑ာေရးဆုိင္ရာ လုပ္ငန္းေတြ အ႐ႈံးေပၚ ၿပိဳက်သြားခဲ့ၿပီးေနာက္၊ အေမရိကန္ အိမ္ယာ ေစ်းကြက္ကုိ မွီခုိခဲ့တဲ့ အုိင္စလန္ႏုိင္ငံ (Iceland) ႏုိင္ငံရွိ အၾကီးဆုံး ဘဏ္ေတြဟာလည္း ဘုန္းကနဲ ၿပိဳက်သြားခဲ့ၿပီး၊ ေဒဝါလီခံခဲ့ၾကရတယ္။ ႏုိင္ငံရဲ႕ အၾကီးဆုံးဘဏ္ေတြ ၿပိဳက်သြားခဲ့မႈဟာ အုိင္စလန္ႏုိင္ငံ (Iceland) ႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးကုိ ၁ဝ ရာခုိင္ႏႈန္း ထိခုိက္ေလ်ာ့က်ခဲ့တာေၾကာင့္ အစုိးရက I.M.F က ေန အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂.၁ ဘီလီယံ အေရးေပၚ ေငြေခ်းခဲ့ရတယ္။ စီးပြားေရး အက်ပ္အတည္းေၾကာင့္ အလုပ္လက္မဲ့ ၿဖစ္သူေတြဟာလည္း ေထာင္၊ ေသာင္းခ်ီ လမ္းမေပၚေတြမွာ ဆႏၵၿပခဲ့ၾကလုိ႔ ႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး မတည္ၿငိမ္မႈ ေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနၾကရတယ္။

ဒါ့အျပင္ တခ်ဳိ႕ႏုိင္ငံေတြမွာ ခ်မွတ္ထားတဲ့ ညံ့ဖ်င္းတဲ့ စီးပြားေရးမူဝါဒနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနၾကရတဲ့ ႏုိင္ငံေရး အက်ပ္အတည္းေတြဟာလည္း မီးေလာင္ရာေလပင့္ဆုိသလုိ ဒီႏုိင္ငံေတြမွာရွိတဲ့ စီးပြားေရး အေျခအေနဟာ ပုိမုိဆုိးရြားမႈေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရတယ္လုိ႔ စီးပြားေရး ပညာရွင္ေတြက သုံးသပ္ေနၾကတယ္။

ကမၻာ့စီးပြားေရး ပရမ္းပတာ ျဖစ္ေပၚေနမႈနဲ႔ တုိင္းျပည္အတြင္း ရင္ဆုိင္ေနၾကရတဲ့ ျပႆနာေတြေၾကာင့္ ကမၻာမွာ စီးပြားေရး အေျခအေန အဆုိးဝါးဆုံး ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ ႏုိင္ငံ ၅ ႏုိင္ငံကုိ ေဖာ္ျပထားတယ္။ အဲဒီ ၅ ႏုိင္ငံကေတာ့ -

၁) မကၠဆီကုိ (Mexico)

၂) ပါကစၥတန္ (Pakistan)

၃) ယူကရိန္း (Ukraine)

၄) ဗင္နီဇြဲလား (Venezuela)

၅) အာဂ်င္တီးနား (Argentina)

မကၠဆီကုိရဲ႕ စီးပြားေရးမွာ ကမၻာ့လွည့္ ခရီးသြားလုပ္ငန္းဟာ အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑ကေန ပါဝင္ေနတယ္။ ဥေရာပနဲ႔ အေမရိကန္က ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္း သန္းနဲ႔ခ်ီ ကမၻာလွည့္ ခရီးသည္ေတြ လာေရာက္လည္ပတ္ေလ့ ရွိၾကတယ္။ ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္မွာ ကမၻာလွည့္ ခရီးသြား စုစုေပါင္း ၂၁ ဒႆမ ၄ မီလီယံ လာေရာက္ခဲ့ၿပီး၊ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁၂ ဒႆမ ၁၇ ဘီလီယံ ဝင္ေငြ ရွိခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ၿပီးခဲ့တဲ့ မကၠဆီကုိ လမ္းမေတြ၊ အပန္းေျဖ ေနရာေတြမွာ မူးယစ္ေဆးဝါး အၾကမ္းဖက္မႈေတြ၊ သတ္ျဖတ္ေနမႈေတြဟာ ဆက္တုိက္ ျဖစ္ေပၚခဲ့တယ္။ ဒီလုိ အၾကမ္းဖက္မႈေၾကာင့္ အေမရိကန္ အပါအဝင္ ႏုိင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ကမၻာလွည့္ ခရီးသြားေတြဟာ သြားေရာက္လည္ပတ္မႈ ခရီးစဥ္ေတြကုိ ပယ္ဖ်က္ခဲ့တာေၾကာင့္ ဝင္ေငြ ေဒၚလာဘီလီယံနဲ႔ခ်ီ ဆုံး႐ႈံးသြားခဲ့ၾကတယ္။

ဒါ့အျပင္ မကၠဆီကုိႏုိင္ငံမွ အၾကီးဆုံး ကုန္ပစၥည္းေတြကုိ တင္ပုိ႔ေနတဲ့ ႏုိင္ငံျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္မွ ဝယ္လုိအားနဲ႔ မွာယူတင္သြင္းမႈေတြ သိသိသာသာ က်ဆင္းခဲ့တယ္။ ဒါ့အျပင္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံသုိ႔ တရားမဝင္ ဝင္ေရာက္လာၾကတဲ့ မကၠဆီကုိ လူမ်ဳိးေတြကုိ သန္းနဲ႔ခ်ီ မိမိတုိ႔ေနရပ္ကုိ ျပန္လည္ ႏွင္ထုတ္ေနတာေၾကာင့္၊ အေမရိကန္မွာ တရားမဝင္ လုပ္ကုိင္ေနၾကတဲ့ မကၠဆီကုိ အလုပ္သမားေတြဟာ မကၠဆီကုိႏုိင္ငံရွိ မိသားစုေတြထံ ေငြလႊဲေနမႈဟာ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ဘီလီယံနဲ႔ခ်ီ သိသိသာသာ က်ဆင္းခဲ့တယ္လုိ႔ ဆုိတယ္။ မကၠဆီကုိ အစုိးရက I.M.F ကေန အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၄၇ ဘီလီယံ အေရးေပၚ ေငြေခ်းခဲ့ရတယ္။

ပါကစၥတန္မွာေတာ့ ဘာသာေရး အၾကမ္းဖက္စစ္ပြဲေတြ၊ ႏုိင္ငံေရး မတည္ၿငိမ္မႈေတြ၊ ဆင္းရဲမြဲေတေနမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးေတြဟာ ပါကစၥတန္စီးပြားေရးကုိ တုိက္႐ုိက္ ထိခုိက္ေနၿပီး၊ ပါကစၥတန္ အစုိးရဟာ ကမၻာ့ဘဏ္ကေန ၁ဝ ဘီလီယံ အေရးေပၚ ေခ်းငွားခဲ့ရတယ္။ ႏုိင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြဟာ ပါကစၥတန္မွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ အၾကမ္းဖက္မႈေတြေၾကာင့္ ရင္ႏွီးျမႇဳပ္ႏွံဖုိ႔ ေၾကာက္ရြံ႕ေနၾကတယ္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဆုိင္ရာ ယုံၾကည္မႈ အားနည္းေနျခင္းေၾကာင့္ ပါကစၥတန္ရဲ႕ အာမခံတဲ့ ၁ဝ မီလီယံ Sovereign Bond ဟာ တႏွစ္ကုိ ၂ ဒႆမ ၂ မီလီယံ ကုန္က်တယ္။

ယူကရိန္းမွာေတာ့ အုိက္စလဲန္ (Iceland) ႏုိင္ငံမွာလုိ ဘ႑ာေရးနဲ႔ ေငြေၾကးဆုိင္ရာ ျပႆနာေတြ၊ ေငြေၾကးေစ်းကြက္နဲ႔ စေတာ့ရွယ္ရာ ေစ်းကြက္ေတြ ၿပိဳက်သြားခဲ့မႈဟာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြကုိ ယုံၾကည္မႈအားနည္းေစခဲ့ၿပီး၊ စီးပြားေရး အက်ပ္အတည္းေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနၾကရတယ္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဆုိင္ရာ ယုံၾကည္မႈ အားနည္းေနျခင္းေၾကာင့္ ယူကရိန္းႏုိင္ငံရဲ႕ အာမခံတဲ့ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁ဝ မီလီယံ Sovereign Bond ေရာင္းခ်ဖုိ႔ဟာ တႏွစ္ကုိ ေဒၚလာ ၃ ဒႆမ ၉ မီလီယံ ကုန္က်ေနတယ္။ အရင္က ယူကရိန္းႏုိင္ငံရဲ႕ အာမခံတဲ့ ၁ဝ မီလီယံ Sovereign Bond ဟာ တႏွစ္ကုိ ေဒၚလာ ၃ဝဝဝ သာ ရွိခဲ့တယ္။ ယူကရိန္း ေငြေၾကးလဲလွယ္မႈ ႏႈန္းဟာ ၆ လ အတြင္း ၃၅ ရာခုိင္ႏႈန္း ထုိးက်သြားၿပီး၊ စေတာ့ရွယ္ယာ ေစ်းကြက္ဟာလည္း ၂၅ ရာခုိင္ႏႈန္းထိ ထုိးက်သြားခဲ့ပါတယ္။

ေရနံကုိ အဓိက ထားတင္ပုိ႔ေနတဲ့ ဗင္နီဇြဲလား ႏုိင္ငံကေတာ့ ေရနံေစ်းႏႈန္း ထုိးက်သြားခဲ့မႈေၾကာင့္ ႏုိင္ငံမွာ ၄ ရာခုိင္ႏႈန္း စီးပြားေရးက်ဆင္းသြားၿပီး၊ အေၾကြး ႏွစ္ဆ တုိးလာတယ္လုိ႔ Morgan Stanley ဘဏ္ စီးပြားေရး ပညာရွင္ေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြက တြက္ဆၿပီး ခန္႔မွန္းေၿပာဆုိခဲ့ၾကတယ္။ ရင္းႏွီးၿမဳပ္ႏွံမႈဆုိင္ရာ ယုံၾကည္မႈ အားနည္းေနျခင္းေၾကာင့္ ဗင္နီဇြဲလားႏုိင္ငံရဲ႕ အာမခံတဲ့ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁ဝ မီလီယံ Sovereign Bond ဟာ တႏွစ္ကုိ ေဒၚလာ ၁ ဒႆမ ၈ မီလီယံ ကုန္က်ေနပါတယ္။ S & P အညႊန္းျပ ကိန္းဂဏန္းေတြအရ ရင္ႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြဟာ ေနာက္ ၆ လ ကေန ၂ ႏွစ္ထိ ဆက္လက္ က်ဆင္းေနမယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းတြက္ဆေနၾကတယ္။

အာဂ်င္တီးနားႏုိင္ငံရဲ႕ စီပြားေရးဟာ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ ရင္ဆုိင္ခဲ့ရတဲ့ ေငြေၾကးဆုိင္ရာ ျပႆနာေတြေၾကာင့္ ႏွစ္ေပါင္း အေတာ္ၾကာေအာင္ စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈ အခက္အခဲေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနခဲ့ရတယ္။ ၂ဝဝ၂ ခုႏွစ္ စတင္ၿပီး စီးပြားေရး ျပန္လည္ နာလန္ထူလာခဲ့ေပမယ့္၊ ေငြေၾကးနဲ႔ ဘ႑ာေရးဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္ ဆႏၵျပမႈေတြ ရွိေနခဲ့တာေၾကာင့္ ရင္ႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြ ေၾကာက္ရြံ႕ေနၾကၿပီး၊ စီးပြားေရး အက်ပ္အတည္းေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနၾကရတယ္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဆုိင္ရာ ယုံၾကည္မႈ အားနည္းေနျခင္းေၾကာင့္ အာဂ်င္တီးနားရဲ႕ အာမခံတဲ့ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁ဝ မီလီယံ Sovereign Bond ေရာင္းခ်ဖုိ႔ဟာ တႏွစ္ကုိ ေဒၚလာ ၃ ဒႆမ ၂ မီလီယံ ကုန္က်ေနတယ္။

ကမၻာ့စီးပြားေရး ပရမ္းပတာ ျဖစ္ေပၚေနမႈနဲ႔ တုိင္းျပည္အတြင္း ရင္ဆုိင္ေနၾကရတဲ့ ျပႆနာေတြေၾကာင့္ လက္ရွိ စီးပြားေရး အခ်ိန္မေရြး ဆုတ္ယုတ္သြားႏုိင္မယ္လုိ႔ ယူဆရၿပီး သတိၾကီးစြာ ေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မယ့္ ႏုိင္ငံ ၅ ႏုိင္ငံကုိလည္း ႏုိင္ငံတကာ ရင္ႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြနဲ႔ I.M.F က ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီႏုိင္ငံေတြကေတာ့ -

လတ္ဗီးယား (Latvia)

ခ႐ိုေအးရွား (Croatia)

ကာဇာကစၥတန္္ (Kazakhistan)

ဗီယက္နမ္ (Vietnam)

ဘဲလရပ္စ္ (Belarus)

လတ္ဗီးယား (Latvia) ႏုိင္ငံမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဇန္နဝါရီလက စီးပြားေရး အခက္အခဲ ျပႆနာေတြ ရင္ဆုိင္ေနၾကရတဲ့ ေသာင္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ ျပည္သူေတြဟာ လမ္းမေပၚမွာ ဆႏၵျပမႈေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး၊ အၾကမ္းဖက္ အဓိက႐ုဏ္းေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့တယ္။ စစ္ေအးေခတ္ ေနာက္ပုိင္း ကာလမွာ လတ္ဗီးယား (Latvia) ႏုိင္ငံဟာ ေဘာ္လ္တစ္ က်ားႏုိင္ငံလုိ႔ ႏုိင္ငံတကာ စီးပြားေရး ပညာရွင္ေတြကုိ သုံးသပ္ထားၾကတယ္။ ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္မွာ စီးပြားေရး တုိးတက္မႈ ၁၁ ဒႆမ ၂ ရာခုိင္ႏႈန္း ရွိခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္မွာေတာ့ စီးပြားေရး တုိးတက္မႈ ၁၄ ဒႆမ ၉ ရာခုိင္ႏႈန္း က်ဆင္းလိမ့္မယ္လုိ႔ လတ္ဗီးယား (Latvia) ဘ႑ာေရးဝန္ၾကီးဌာနက ခန္႔မွန္းထားတယ္။ လတ္ဗီးယား (Latvia) အစုိးရက I.M.F ကေန အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၇ ဒႆမ ၅ ဘီလီယံ အေရးေပၚ ေငြေခ်းခဲ့ရတယ္။

ခ႐ိုေအးရွားႏုိင္ငံ စီးပြားေရးရဲ႕ ၂ဝ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ ကမၻာ့လွည့္ ခရီးသြားလာေရး လုပ္ငန္းအေပၚ မွီခုိေနပါတယ္။ ကမၻာ့စီးပြားေရး ဝ႐ုန္းသုန္းကား ျဖစ္ေပၚေနမႈ အက်ဳိးဆက္ေတြဟာ ခ႐ိုေအးရွားႏုိင္ငံရဲ႕ ကမၻာလွည့္ ခရီးသြားလုပ္ငန္းကုိ အၾကီးအက်ယ္ ထိခုိက္နစ္နာသြားေစခဲ့တယ္။ အလုပ္လက္မဲ့ ၁၂ ရာခုိင္ႏႈန္းအထိ ေရာက္ေနၿပီး၊ ၇၈ ရာခုိင္ႏႈန္းေသာ ျပည္သူေတြက တုိင္းျပည္ဟာ စီးပြားေရး အားနည္းေနတဲ့ လမ္းေၾကာင္းကုိ ေရာက္ေနၿပီလုိ႔ ဆုိတယ္။

ကာဇာကစၥတန္္ (Kazakhstan) ႏုိင္ငံဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေတြက သိသိသာသာ စီးပြားေရး တုိးတက္မႈေတြ ရွိခဲ့တယ္။ ကာဇာကစၥတန္္ (Kazakhstan) ဟာ ကမၻာရဲ႕ အရန္ေလာင္စာစြမ္းအား ၃ ဒႆမ ၂ ရာခုိင္ႏႈန္း ပုိင္ဆုိင္ထားတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကာဇာကစၥတန္္ (Kazakhstan) စီးပြားေရးကုိ မွီခုိေနတဲ့ ေရနံေစ်းကြက္နဲ႔ ႏုိင္ငံတကာကုိ ေငြေခ်းမႈဆုိင္ရာေတြမွာ ျပႆနာေတြ ရွိလာႏုိင္တယ္လုိ႔ ဆုိတယ္။ ကာဇာကစၥတန္္ (Kazakhstan) ရဲ႕ ေၾကြးၿမီဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္က ၇၅ ရာခုိင္ႏႈန္းအထိ တုိးျမင့္သြားတယ္လုိ႔ ဆုိတယ္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဆုိင္ရာ ယုံၾကည္မႈ အားနည္းေနျခင္းေၾကာင့္ ကာဇာကစၥတန္ ရဲ႕ အာမခံတဲ့ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁ဝ မီလီယံ Sovereign Bond ေရာင္းခ်ဖုိ႔ဟာ တႏွစ္ကုိ ေဒၚလာ ၈၇၅, ဝဝဝ ကုန္က်ေနတယ္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဟာ ၆ လကေန ေနာက္ထပ္ ၂ ႏွစ္အထိ အႏၲရာယ္ေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရလိမ့္မယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းေနၾကတယ္။

အာရွ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဘဏ္ရဲ႕ အစီရင္ခံစာအရ ဗီယက္နမ္ဟာ တျခားႏုိင္ငံေတြလုိ မဟုတ္ဘဲ လာမယ့္ႏွစ္မွာ စီးပြားေရး ဖြ႔ံၿဖိဳးတုိးတက္မႈ ၄ ဒႆမ ၅ ရာခုိင္ႏႈန္း ရွိလိမ့္မယ္လုိ႔ ဆုိတယ္။ ဒါဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏုိင္ငံေတြထဲမွာ အျမင့္ဆုံး တုိးတက္မယ့္ ႏုိင္ငံအၿဖစ္ သတ္မွတ္ထားျခင္း ခံေနရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒါဟာ ရာစုႏွစ္တခုထဲမွာ ဗီယက္နမ္ရဲ႕ အနိမ့္ဆုံး တုိးတက္မႈ ရာခုိင္ႏႈန္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ ၄၆ ရာခုိင္ႏႈန္း ျပည္သူေတြဟာ အလုပ္လက္မဲ့ ျဖစ္ေပၚေနမႈကုိ စုိးရိမ္ေနၾကၿပီး၊ စက္တင္ဘာလမွာ ဗီယက္နမ္ အလုပ္လက္မဲ့ ၉ ရာခုိင္ႏႈန္းကုိ ေရာက္ရွိေနၿပီလုိ႔ ဗီယက္နမ္အစုိးရက ထုတ္ေဖာ္ေၾကညာခဲ့တယ္။ ဗီယက္နမ္ စီးပြားေရးစနစ္မွာ ၾကိဳးနီတားျမစ္မႈေတြ ရွိေနမႈ၊ ႏုိင္ငံျခား စက္႐ုံအလုပ္႐ုံေတြ ျပန္လည္ထြက္ခြာေနမႈ၊ ဘ႑ာေရး၊ ေငြေၾကးဆုိင္ရာ စနစ္ေတြမွာ ထင္သာျမင္သာ မရွိမႈ၊ Infrastructure လုိ႔ေခၚတဲ့ လူထု အေဆာက္အဦေတြ အားနည္းေနမႈဟာ ႏုိင္ငံျခား ရင္ႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြကုိ ဆြဲေဆာင္ဖုိ႔ အခက္အခဲေတြ ရွိေနတယ္လုိ႔ သုံးသပ္ေနၾကတယ္။

ဘဲလားရပ္စ္ (Belarus) ႏုိင္ငံဟာ ဒုတိယကမၻာစစ္ေၾကာင့္ တႏုိင္ငံလုံး ပ်က္စီးသြားခဲ့ၿပီး၊ ႐ုရွားႏုိင္ငံရဲ႕ ၾသဇာသက္ေရာက္မႈ ရွိေနတဲ့ ႏုိင္ငံတခု ျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံရွိ ဘဏ္ၾကီး ၃၁ ဘဏ္ကုိ အစုိးရက ထိမ္းခ်ဳပ္ထားၿပီး၊ ဘ႑ာေရး၊ ေငြေၾကးစနစ္ေတြဟာ ခ်ိနဲ႔ေနတယ္။ ႏုိင္ငံအတြင္း စီးပြားေရးဆုိင္ရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြကုိ မျပဳလုပ္ဘဲ၊ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ မွားယြင္းတဲ့ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ခန္႔ခြဲမႈေအာက္မွာ ျပႆနာေပါင္းစုံနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနၾကရပါတယ္။ ဘဲလားရပ္စ္ (Belarus) ႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးဖြံၿဖိဳးတုိးတက္မႈဟာ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္မွာ ၁ဝ ရာခုိင္ႏႈန္း ရွိရာက ဒီႏွစ္မွာ ၁ ဒႆမ ၄ ရာခုိင္ႏႈန္းအထိ သိသိသာသာ ထုိးက်သြားခဲ့တယ္။ ဘဲလားရပ္စ္ (Belarus) အစုိးရဟာ I.M.F ကေန အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၂ ဒႆမ ၄၆ ဘီလီယံ အေရးေပၚ ေငြေခ်းခဲ့ရတယ္။ I.M.F ရဲ႕ ခန္႔မွန္းခ်က္အရ ဘဲလားရပ္စ္ (Belarus) ဟာ ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္မွာ ေနာက္ထပ္ ၁ဝ ဒႆမ ၇ ဘီလီယံ လုိအပ္ေနေၾကာင္း ခန္႔မွန္းထားၾကတယ္။ Moody ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဆုိင္ရာအဖြဲ႔၏ တြက္ဆခ်က္အရ ဘဲလားရပ္စ္ (Belarus) ရဲ႕ အာမခံတဲ့ Sovereign Bond ဟာ B1 အဆင့္မွာ ေဖာ္ျပထားၿပီး၊ အႏၲရာယ္ရွိတာေၾကာင့္ ေရာင္းခ်ဖုိ႔ ခက္ခဲၿပီး ေငြေၾကးေခ်းဌားမႈ ျပႆနာေတြ ရင္ဆုိင္ေနၾကရတယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

(ေဆာင္းပါးရွင္ ျမတ္စုိးသည္ ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ အင္ဒီယားနား တကၠသုိလ္မွ စီးပြားေရး မဟာဝိဇၨာဘြဲ႔ ရရွိထားသူျဖစ္ၿပီး၊ အေမရိကန္ ေမာ္ေတာ္ကား ထုတ္လုပ္ေသာ လုပ္ငန္းတြင္ ၁၄ ႏွစ္ၾကာ အလုပ္လုပ္ကုိင္ခဲ့သူ ျဖစ္ပါသည္။)